AUSTRALIJA i CRNOGORCI

Napisati nešto o Crnogorcima u Australiji predstavlja izuzetno složen zadatak. Radi se, naime, o jednom malom narodu koji je vazda na ovim prostorima dolazio u sklopu 'ostalih'. Najčešće su se 'krili' pod Jugoslovenima i Srbima. Obratili smo se 90-tih godina jugoslovenskoj Ambasadi u Kanberi sa zvaničnim dopisom kojim smo tražili da nam se dostavi bilo kakav pisani materijal, a koji se odnosi na podatke doseljavanja naših iseljenika tokom prošloga i ovog stoleća. Zvuči zaista nevjerovatno da smo dobili kratak odgovor da oni tj. Ambasada nemaju niti jedan jedini podatak o Crnogorcima, pa čak ni o ostalima sa prostora bivše i tadašnje Jugoslavije koju su ostale da čine Srbija i Crna Gora. Iz kojih razloga je bila takva reakcija ostaje nepoznanica obzirom da je bivši generalni konzul Miodrag Iličković iznio odredjene podatke o iseljenicima sa prostora bivše Jugoslavije pozivajući se na zvanična dokumenta SSIP-a.

Sredinom devetnaestog vijeka u Australiju su počela doseljavanja sa teritorije koju je kasnije obuhvatala Jugoslavija. Pošto se na istoj teritoriji smjenjivalo nekoliko država, nije bilo lako doći do pouzdanih podataka. Našli smo dokaze da su doseljavanja iz Hrvatske počela već 1856. godine. Prema podacima do kojih je došla porodica Petrović (Branka Petrović je poznata beogradska glumica), njihovi preci su se upravo te godine doselili iz regiona hrvatskog primorja u tadašnjoj Austrougarskoj. Iseljenici sa teritorije Crne Gore počeli su da se doseljavaju oko 1875. godine, nekoliko godina nakon prvih Maltežana. Naši preci su došli u Australiju početkom dvadesetog vijeka, međutim, početkom Balkanskih ratova 1912. godine vratili su se zajedno sa većinom crnogorskih iseljenika da bi se pridružili crnogorskoj vojsci.
Većina crnogorskih iseljenika bila je u to vrijeme „na privremenom radu” i tek što bi zaradili dovoljno novca za određenu svrhu, vraćali su se kućama. Obično je bila u pitanju kupovina zemlje ili kuće u nekoj od „varoši”, najčešće Baru ili Cetinju, ili „školovanje đece”. Za školovanje đece obično je kupovana i kuća. Oni koji su „bačili krš iza sebe” – uglavnom su bili bez porodice. Školovanje đece bio je za mnoge jedan od glavnih razloga odlaska na rad u prekomorske zemlje. Čitava porodica bila je usmjerena prema svojim potomcima i njihovom uspjehu. Obrazovanje je bio najbrži način da se izađe iz bijede i siromaštva. Crnogorci su „oduvijek” bili u kontaktu sa svijetom, najčešće preko trgovinskih i drugih veza sa primorjem ili Albanijom, tako da se razvio respekt prema nauci i učenim ljudima.

Dio Crnogoraca koji je emigrirao u Australiju krajem devetnajestog vijeka dolazio je, uglavnom, iz austrijskih okupacionih područja (Paštrovići i Boka Kotorska). U dokumentima su bili označeni kao Austrijanci. Od 1921 godine doseljenici sa tih područja su se klasifikovali kao Jugosloveni. U tom period počinju sa organizovanijim pristupom naših udruženja pa je tako u Boulder u Zapadnoj Australiji 1912 godine osnovan Srpsko-Crnogorski Crveni krst, kao jedan od prva dva južnoslovenska udruženja. Podaci sakupljeni u Iseljeničkom Komesarijatu (Migration Commission) u Zagrebu pokazuju da izmedju 1919 i 1941. oko 15000 ljudi potiče iz Jugoslavije, od čega se 10% odnosilo na Crnogorce. Poput mnogih useljenika i njima je bilo sudjeno da rade teške fizičke poslove, obično na šećernim poljima u Queenslandu (Innisfail), u drvnoj industriji, u rudnicima (Broken Hill) ili na farmama. Istražujući po australskim bibliotekama, naišao sam na podatak u kojemu se pominje Crnogorac iz 1934. g. Te godine, 26. januara (Australia Day) u nemirima koji su izbili u Zapadnoj Australiji u rudarskom gradiću Kalgoorlie ubijen je i jedan Crnogorac. Ne zna mu se ime, kao ni mnozini koji su svoje živote ostavili po mnogim australskim zabitima tražeći zlato ili neke druge vrijedne rude.
U Broken Hill Crnogorci aktivno učestvuju u osnivanju Saveza Jugoslovenskih Iseljenika Australije (The Association of Yugoslav Immigrants) 1934 godine i u Centralni Patrionat Jugoslavije (Central Yugoslav Assistance), koji je pomagao one koji su bili terorisani od strane jugoslovenskog režima.

Ekonomske prilike u Crnoj Gori prije II Svjetskog rata bile su veoma teške. Seljačko stanovništvo sa članovima svojih porodica nije moglo naći dovoljno sredstava za preživljavanje, pogotovu u dinarskom regionu. Crna Gora je imala dvije luke (Bar i Kotor) sa malim trgovinskim centrima (Podgorica i Nikšić), i stanje ekonomije obeshrabrivalo je mnoge od njenih stanovnika da svoje radne potrebe zadovolje u takvoj Crnoj Gori. Ne treba izgubiti iz vida i tešku političku situaciju kojom je režim Karadjordjevića vršio torture nad pripadnicima crnogorske nacionalnosti prisiljavajući ih da bježe od rodne Grude u nadi da će naći život dostojan čovjeka.
Masovnije doseljevanje u Australiju nastalo je između dva rata i to iz južnih djelova Crne Gore, regiona Boke, Paštrovića i Crmnice. U tom periodu masovnije su se doseljavali i Hrvati sa dalmatinskih otoka i „kopna”. Te grupe iseljenika svrstavane su u „staro iseljeništvo” za razliku od „novog” koje je počelo da dolazi nakon Drugog svjetskog rata.
To je uglavnom sprovođeno kroz šemu Međunarodne organizacije za izbjeglice. Iseljavanja iz Srbije i Makedonije novijeg su datuma. Iseljenici iz „južnih krajeva”, bilo Dalmacije ili Crne Gore, obično su se naseljavali u priobalnom području tražeći prirodnu okolinu i klimu na koju su navikli. Sličan mentalitet, hrana i običaji, međusobno su ih povezivali u novoj zemlji. Pošto je većina bila zemljoradničkog porijekla, primarna namjera bila je da se čim prije dođe do zemlje i stoke. Dobar dio tih iseljenika bio je čak i nepismen. Sadašnje generacije doseljenika su obrazovanije, ali ipak nijesu uspjele dostići ekonomski nivo „starog” iseljeništva. Interesantno je pogledati kako struktura izgleda danas. Potomci seljaka iz dalmatinskog zaleđa ili sa otoka koji su nastavili da „obrađuju zemlju”, danas spadaju među najbogatije Australijance. Crnogorci su kupovali zemlju u daleko atraktivnijim djelovima, pored morske obale, ali se tu nijesu zadržavali, je rim cilj nije bio opstanak, već povratak domovima. Pregledom katastarskih knjiga mogli smo zaključiti da su često bili u pitanju i drugi razlozi. Pošto je zemljište u tim djelovima počelo da privlači pažnju anglosaksonskih doseljenika, Crnogorci su se našli pod raznim pritiscima, najčešće spekulanata. Oni su zbog nepoznavanja jezika i propisa upadali u razne kombinacije koje su postavljale banke, advokati i drugi, te su na kraju morali da prodaju svoju imovinu. „Stari iseljenici” i njihovi potomci oduvijek su bili vezani za „stari kraj” i još prije Drugog svjetskog rata predstavljali jezgro podrške Jugoslaviji i kasnije Narodnooslobodilačkoj borbi. Većina se priključila australijskim jedinicama koje su se borile u regionu Pacifika, ali i Evropi. Tokom II Svjetskog rata oni su pomagali u sanitetskom materijalu za oslobodilački pokret Jugoslavije. Ova akcija je bila koordinirana od strane Centralnog odbora za pomoć Jugoslaviji (the Council for Aid to Yugoslavia), koji je bio baziran u Sydney.

Poslije II Svetskog rata većina od Crnogoraca koji su bili ratni zarobljenici u Italiji i Njemačkoj, motivisani u potrazi za materijalnim dobrima, vodjeni političkim interesima i usljed uticaja anti- komunističke propagande, emigriraju u Ameriku i Kanadu, a kasnije u Australiju i Novi Zeland. I tokom čitavog tog poslijeratnog perioda jugoslovensko iseljeništvo je živjelo u procjepu između svoje nove i stare domovine. Jugoslovenski patriotizam mjerio se podrškom postojećoj vlasti, samoupravnom sistemu i politici Saveza komunista. Prema podacima koji su cirkulisali u zvaničnim dokumentima SSIP-a i statistikama republičkih matica iseljenika, u Australiji je pred kraj osamdesetih godina živjelo oko 350.000 iseljenika iz Jugoslavije, od čega oko 150.000 iz Hrvatske, 120.000 Makedonaca, 70.000 doseljenika iz Srbije i desetak hiljada iz Slovenije. Iseljenici iz Crne Gore statistički se ne spominju. O broju iseljenika nije postojala tačna statistika, a brojke koje smo naveli nijesu se poklapale sa australijskom računicom. Od završetka rata, doseljavanjem ustaša i četnika, predstavljali su otpor uticajima i pritiscima. Njihova udruženja i klubovi bili su glavna meta napada. Našli su se i pod udarom australijskih obavještajnih i policijskih službi zbog podrške „komunističkoj Jugoslaviji”.

Novije generacije često su dolazile sa diplomama neke škole, sa određenim iskustvom „upravljanja” novcem. Donijeli su „od kuće” navike i parametre koji nijesu bili kompatibilni sa uslovima u novoj sredini. Dolazili su iz države sa sasvim različitim sistemom i filozofskim pogledima i u suprotnosti sa vrijednostima na kojima počiva društvo zemalja Novog Svijeta. Čak se ni danas kod izvjesnog broja iseljenika, bez obzira na nacionalnost, nije izgubio mentalitet oslanjanja „na državu”, insistiranje na nekim „pravima” ili traženja rupa u zakonima. Kada su prve generacije iseljenika dolazile u Novi Svijet iz sredina đe nijesu postojale razvijene institucije države, nijesu im bili strani uslovi života koji su zatekli, jer i kod kuće svako je brinuo i bio odgovoran za sebe i svoj uspjeh ili neuspjeh, samo uz vlastiti rad, bez podrške države. U državama Novog Svijeta vlade su brinule da se osiguraju ekonomski i politički uslovi koji svakom daju iste šanse, u trci „ka vrhu” od minimalne zarade do milionera. Maksimizirane su lične slobode, a minimizirana vladina intervencija. Ove prednosti oni su znali da iskoriste. Pri svemu tome ne treba zaboraviti da je „novo iseljeništvo” zateklo situaciju u Australiji do te mjere ispolitiziranu i ideološki obojenu prema iseljenicima iz „komunističkih zemalja” da je i to bila jedna od ozbiljnih prepreka kod preduzetništva ili uključenja u politiku. Za svaki ozbiljniji društveni pomak trebalo se politički legitimisati.

U Australiji ne postoje zvanični statistički podaci izdvojenih jugoslovenskih nacionalnosti sem brojčano jezičko porijeklo iz 1976 (koje se smatra dosta nepouzdanim) kao i podaci iz popisa 1986. godine. Religijski podaci iz 1981.godine govore da je od broja rodjenih u Jugoslaviji 53.3 % bilo Katolika (većinom Hrvati, Slovenci i Madjari), 33.4 % Ortodoksa (većinom Makedonci i Srbi) i 2.7 % Muslimana (uključujući Albance i Rome). Većina se nije religijski ni opredijelila. Veliki broj imigranata iz Jugoslavije u nacionalnom smislu se izjašnjavao kao Jugosloven, pa čak i u popisu iz 1986.godine svoj jezik je nazivao jugoslovenskim. Od 196.834 popisanih 51868 je govorilo hrvatski (26.4%), makedonski 45610 (23.2%), albanski 4623 (2.3%), romski 534 (0.3%), srpski 10791 (5.5%), slovenski 5492 (2.8%) i jugoslovenski 70855 (36.0%), srpsko-hrvatski 7061 (3.6%). Crnogorace treba tražiti u ciframa iskazanim pod srpsko-hrvatskim i jugoslovenskim jezikom, ali je nemoguće odrediti i približnu cifru.
Sydney je predstavljao grad sa najviše populacije jugoslovenskih naroda i broj rodjenih u Jugoslaviji 1976-te koji je živio u široj okolini grada bio je preko 40.000. Većina Makedonaca je naselila Stanmore, Newtown i južni Marrickville da bi se 1981 pomjerili u četvrti Rockdale. Oko 5000 rodjenih u Jugoslaviji, većinom Hrvati, Srbi i Crnogorci predstavljali su većinu u Fairfieldu i Liverpool-u.

Doseljenici su najčešće ponosni na svoju novu domovinu, ali istovremeno ośećaju i izvjesnu inferiornost, za što većinom nema razloga. Ali zbog tog ośećaja oni nastoje da dokažu za šta su sve sposobni. Slični ośećaji u mnogome utiču i na odnos prema zemlji porijekla. Iseljeništvo sa teritorije Jugoslavije bilo je u Australiji treće po brojnosti, odmah nakon Grka i Italijana. Njihov uticaj i uloga u lokalnoj sredini ni izdaleka nije približan onome koji su postigli Grci ili Italijani ili neke druge malobrojne etničke zajednice. Iako grčki ili italijanski seljaci nijesu bili iznad obrazovnog nivoa onih sa područja Jugoslavije, oni su donijeli drugačije civilizacijsko nasljeđe. Njihov uspjeh baziran je na snažnoj motivaciji koja ima svoje korijene u hiljadugodišnjoj tradiciji odnosa prema radu, respektovanju znanja, porodičnoj povezanosti, homogenosti zajednice, pasioniranosti prema novcu i materijalnom uspjehu, prestižu u društvu, poštovanju vlasti. To su neki od elemenata etike ovih naroda koji postoje hiljadama godina. U ovoj kategoriji etničkih zajednica mogu se ubrojiti i „jugoslovenski iseljenici“ sa teritorija bivših imperija Rima, Venecije i Austro Ugarske. Jer imperija je red i poredak kultura civilizacija. Vjekovima to je „ušlo u krv”, tako da kada su došli u Novi Svijet našli su civilizacijske vrijednosti koje im nijesu bile strane. Za razliku od ostalih lakše su se uklopili i postali dio lokalnog društva, političari, znastvenici, biznismeni, umjetnici. Teško je govoriti o jugoslovenskom
iseljeništvu kao cjelini. I tu je pravljena politička greška. Oni van ovog prostora donijeli su drugi mentalitet koji su naslijedili. Živjeći na prostorima đe nije vladao red i poredak, već uglavnom haos đe su poštovane druge društvene vrijednosti. Čak se ni danas kod izvjesnog broja iseljenika, nije izgubio takav mentalitet. Puno je njih koji su od prvog dana počeli da „žongliraju” kako da žive, a da ne rade, da bi ostali na državnim donacijama, ili su se „kriminalno organizovali”.

A zbog podrške i angažovanja na linijama politike „komunističke Jugoslavije” samo su došli pod udar raznih službi i podozrenja lokalne sredine. Mali broj „pozitivnih iseljenika” bio je partijski organizovan i to uglavnom kroz Laburističku partiju koja je više od dvije decenije bila van vlasti. Nasuprot ovome, pripadnici neprijateljske emigracije sa teritorije Jugoslavije od samog početka su počeli da stvaraju pozicije unutar australijskog društva, da bi postepeno postali uticajan faktor. Uspijevali su da u političku platformu konzervativne Liberalne partije infiltriraju i neke od svojih programskih ciljeva. Tako su mogli da organizovano utiču na australijsku politiku. Broj doseljenika sa teritorije Jugoslavije nakon Drugog svjetskog rata rastao je sve do sedamdesetih godina kada je australijska privreda zapala u recesiju tako da je Vlada skoro sasvim zaustavila useljavanje. Nekoliko godina kasnije opet su se pojavile potrebe za novom radnom snagom. Kvalifikaciona struktura doseljenika, ako se računaju diplome koje su stečene u Jugoslaviji, nije imala posebnu vrijednost, pa su se i „kvalifikovani” i nekvalifikovani radnici našli na poslovima koji su nuđeni. Obično su to bili građevinski projekti, putevi, fabrike i slično.

Iseljenici su u tom periodu često dolazili u grupama, iz istog mjesta i po dolasku su obično nastojali da ostanu zajedno. Najčešće su gravitirali prema lokacijama u kojima je već bilo iseljenika određene nacije, pa je to važilo i kada su u pitanju bili četnici ili ustaše. Više je bila u pitanju jezička i druge potrebe nego političke simpatije. Postepeno su pojedini kvartovi Sidneja i drugih velikih gradova počeli da dobijaju etničke karakteristike. U jednoj ulici Sidneja bilo je četrdeset restorana i kafana koje su osamdesetih godina držali iseljenici iz Jugoslavije. Kasnije su ih potisnuli Grci i iseljenici iz jugoistočne Azije. Iseljenici su počeli da se društveno organizuju i formiraju iseljenička društva na jugoslovenskoj osnovi, nacionalnoj ili sportskoj. Ta društva su bila pozitivno orijentisana, davala podršku Jugoslaviji i bila usko povezana sa konzulatima ili ambasadom. Ustanovljenjem Ministarstva multikulture na nivou Australije, institucionalizovana je politika prema iseljenicima. Stvoreni su uslovi za učenje jezika, osnovani TV i radio programi, njegovan foklor, favorizovano udruživanje itd.

Sve do 1975.godine Crnogorci su bili aktivno uključeni u organizacijama sa, generalno gledajući, jugoslovenskim karakterom. Slabljenjem jugoslovenske države osjeća se pojačano dejstvo vjerskih institucija i sve više iseljenika napušta udruženja sa yu predznakom tražeći zagrljaj svoje crkve. Tako se i veliki broj Crnogoraca našao pod skutima SPC ne primjećujući da time lagano utapa i svoje nacionalno biće zarad ostvarivanja velikosrpskih ciljeva. Svoj nacion brane izmedju sebe ili medju četiri zida. Svaka aktivnost van tih okvira žigosala ih je kao katoličke plaćenike, prozelite, crnolatinaše, srbomrzce, separatiste, liberale (što je jedino i mogao biti kompliment). Imajući u vidu činjenicu da je većina naših iseljenika medjusobno poslovno vezana nije bilo ni finansijski isplativo isticati svoje crnogorstvo. Takvo nekakvo stanje se dugo i održavalo.

Politika multikulture podrazumijevala je okupljanje na nacionalnoj, a ne na državnoj osnovi. Na tom principu organizovani su radio-programi, škole jezika itd. Emisije državnog radija na srpskohrvatskom jeziku razdvojene su na hrvatski i srpski program da bi se udovoljilo specifičnostima jedne i druge zajednice. Međutim, to se nije sasvim uklapalo u koncept jugoslovenstva koji su zagovarale političke strukture iz zemlje, a možda i još upornije, ne baš mali broj iseljenika raznih nacionalnosti. Iseljenički klubovi su održavali tijesne veze sa maticama iseljenika u jugoslovenskim republikama i bili pod njihovim uticajem. Manifestacije i djelovanje klubova bilo je najviše u funkciji jugoslovenske politike, pa su i aktivnosti „morale biti” na linijama bratstva i jedinstva. Nije bilo izvještaja sa neke iseljeničke manifestacije bez konstatacije o tome da li je bilo „nacionalističkih ispada”, da li je isticana makedonska, hrvatska ili srpska nacionalna zastava, koje su se pjesme pjevale itd. Klubovi sa „jugo” u svom imenu, osiguravali su pozitivnu kvalifikaciju i podršku DKP. Odrednice „hrvatski”, „srpski” ili „makedonski” izazivale su podozrenje. Ako je prvi interes diplomatsko-konzularnih predstavništava bio da se onemogući da se iz redova iseljeništva regrutuju osobe za neprijateljski rad i tako neprijateljska emigracija liši podmlatka, onda insistiranje na dosljednosti principima politike koja je važila u zemlji nije bio najbolji put. Sprovođenje inicijative da se svi iseljenici strpaju u isti „koš”, kakav je bio slučaj sa pokušajem organizovanja Jugoslovenskog centra u etničkim zajednicama, prouzrokovali su podozrenje.

Generalni konzul u Sidneju Petar Boškovski odmah je to uvidio, ali je bio proglašen „makedonskim nacionalistom” koji je „protiv bratstva i jedinstva” i trebalo je da bude vraćen u zemlju. Kada su u pitanju Hrvati, najrasprostranjenije je bilo shvatanje da su iseljenici koji se identifikuju „hrvatskim bojama” –nacionalisti i separatisti. Drugo, ništa manje ono, bilo je shvatanje da Srbi podržavaju Jugoslaviju, ali je malo bilo riječi o tome - kakvu. Isto tako i Makedonci su mogli lako steći kvalifikaciju „ekstremnog nacionaliste”. To je zavisilo od pjesme koja se pjevala na zabavama ili od toga da li je neko učestvovao u ilindenskoj povorci đe bi se našla i parola „Makedonija na Makedoncite”. Takvi prilazi su samo politizovali iseljeništvo na negativnoj osnovi i stvarali antagonizam.

U organizacionom smislu kod Crnogoraca su sve do 1996. postojala dva udruženja sa obaveznim i prepoznatljivim nazivom ''Njegoš'' koja su u sebi, osim naziva, imala malo veze sa crnogorskim nacionom, izuzimajući period jugoslovenskog zajedništva. Nakon raspada Jugoslavije dugo su tavorili uspijevajući da organizuju po neku priredbu jedino kada se naglasi da će prihod sa proslave ići za SPC, neku od srpskih institucija ili haških optuženika. Bilo je to vrijeme kada je nastalo veliko rasulo i prestrojavanje naše dijaspore. Svi su formirali svoje zajednice, jedino su se Crnogorci izgubili i u vremenu i u prostoru. Nesposobni i nedovoljno hrabri da se suprotstave najezdi izvornog primitivizma, ostajali su u tom kolu svjesno igrajući igru lažne ljubavi.

U takvom ambijentu, gdje je žarila i palila SBS radio-stanica na srpskom jeziku, sa nacionalo isfrustriranim urednicima, rođena je Crnogorska etnička zajednica Australije 1996. godine. Bila je to težnja da ukažemo na istorijsku činjenicu o našoj nacionalnoj samosvijesti. Pokušaj da dignemo glas protiv žestokog procesa asimilacije i nipodaštavanja svega crnogorskog. Glas protiv unižavanja Crne Gore. Upornim angažovanjem doprinijeli smo da stanica SBS izgubi prepoznatljivi agresivni nacionalistički zvuk i primorali ih da ime Crne Gore izgovaraju s’respektom.

Kao što smo već naglasili, u Australiji sve do nedavno nijesu se vodili izdvojeni statistički podaci po pitanju nacionalnosti i jezika. Veliki broj imigranata iz Jugoslavije se u nacionalnom smislu izjašnjavao kao Jugosloveni, pa čak i u popisu iz 1986.godine svoj jezik su nazivali jugoslovenskim. Zaslugom Crnogorske etničke zajednice Australije po prvi put je u Popisu uvažena crnogorska nacionalnost, a za šta je trebalo uložiti dosta napora i ubijediti Centralnu popisnu komisiju da je crnogorska nacionalnost posebna i da nije dio srpske nacionalnosti. Tako se po prvi put pokazalo da je prema Popisu iz 2002. godine u Australiji živjelo 766 osoba koje su se nacionalno izjasnile kao Crnogorci. Od ukupnog broja, za njih 530 poznati su podaci o godini useljenja - 414 je stiglo prije 1996. godine. Već na Popisu iz 2007. Došlo je do budjenja Crnogoraca pa se taj broj skoro duplirao. Dakle, na tom Popisu imamo 1171 onih koji su se nacionalno izjasnili kao Crnogorci, 2011. godine broj se povećao na 1554, a 2016. broj Crnogoraca u Austrraliji je iznosio 2296! Ovoj cifri treba dodati i iseljenike iz Crne Gore drugih nacionalnosti (srpske, hrvatske, bosnjačke, albanske itd.), pa se može reći da je ukupni broj crnogorskih iseljenika u Australiji, po slobodnoj procjeni, negdje
izmedju 6-8000.

Zbog udaljenosti i izolovanosti Australije, a samim tim i slabije razvijenih veza sa maticom, crnogorska dijaspora u Australiji, kao što se vidi, nije toliko brojna kao ona na sjevernoameričkom kontinentu ili u zapadnoj Evropi.
Nastojanjima da se minimizira značaj naše zajednice i načinu na koji to čine dajući reklamu podobnim
''Crnogorcima'', mi smo se suprotstavili našim web-sajtom www.montenegro.org.au , jednim od
najopremjenljivijih sa preko 20000 fajlova, najpoznatijih i najposjećenijih medju našim iseljenicima širom svijeta, a izuzetno je poznat i široj crnogorskoj javnosti.
Uz pomoć Crnogorske etničke zajednice formirana je i prva Crkvenoškolska opština Crnogorske pravoslavne crkve u Australiji koja radi na okupljanju i pomaže našim iseljenicima u okviru svojih skromnih mogućnosti.

Razvoj tehnologije s kraja osamdesetih godina praktično je sveo svijet na „globalno selo”, tako da više nije od velikog značaja podatak o tome đe živite. Stvoreni su uslovi da se možete aktivno uključiti u politički, privredni ili kulturni život zemlje iz koje potičete bez obzira na to đe se nalazite. Avionske kompanije značajno su pojeftinile cijene transporta, pa nije problem da se iz Australije dođe bilo đe u Evropu. Da i ne govorimo o internetskim vezama. U Sidneju se uz jutarnju kafu čita evropska dnevna štampa. Zahvaljujući deregulaciji u međunarodnim finansijama novac može da se povoljno i brzo pošalje – ne treba čekati da neko putuje u „stari kraj” da bi „ponio pare u džepu”.

Mijo Ilickovic
diplomata

Mihailo Mandić
predsjednik Crnogorske etničke zajednice Australije
www.montenegro.org.au