Ko tu kome duguje, ''braćo'' Srbi?
Sredstva kojima je naplaćena krv 10
hiljada Crnogoraca poginulih na Mojkovcu, Lovcenu i drugim bitkama,
te ukupna steta zbog ratnih razaranja u Prvom svjetskom ratu, otisla su
najprije na izgradnju Belog Dvora u Beogradu, a potom i drugih statusnih
simbola drzavnosti Srbije koja je nakon 1918. godine svjesno i sa
predumisljajem razorila Crnu Goru sa namjerom da se ova nikada vise
ekonomski ne oporavi.
Koliko odštete treba da
plati Srbija za genocid iz 1918. nad Crnogorcima
Prije nego se osvrnem na sudbinu ratnih reparacija koje je Srbija dobila
na Pariskoj mirovnoj konferenciji 1920. godine, gdje su iznosi uglavnom
poznati, treba jasno i precizno naznačiti kakva su sve zvjerstva nakon
1918. godine učinjena u Crnoj Gori i potencirati činjenicu da se ratnom
odštetom zbog onoga što je Crna Gora tada pretrpjela, nikada niko nije
ozbiljnije bavio.
Dakle, u periodu od 1918. do 1929. godine, u Crnoj Gori je ubijeno
7.000 muškaraca, žena, đece i staraca. Spaljeno je 6.000 domova,
a 30 hiljada ljudi ostalo je pod vedrim nebom. Prilikom ukidanja
crnogorske valute perper, izvršena je konverzija u dinare đe je
počinjena otvorena pljačka sa ciljem otimanja crnogorskog zlata koje je
služilo kao podloga za perper. Kraljevina Crna Gora je ukinuta i
stvorena je Zetska banovina čiji je udio zaposlenih u novostvorenoj
Kraljevini SHS iznosio manje od 1 odsto! Uknuta je autokefalna
Crnogorska pravoslavna crkva, a njenu imovinu otela je novostvorena SPC!
Konačno, 732 miliona zlatnih franaka koliko je na Pariskoj
mirovnoj konferenciji namijenjeno Crnoj Gori kao ratna odšteta za Prvi
svjetski rat, preusmjereno je na kasu u Beogradu, od čega je Crna Gora
dobila samo 5 odsto!
Pljačka bez presedana
Što se, dakle, dešavalo sa ratnim reparacijama koje su silama
pobjednicama iz Prvog svjetskog rata pripale na osnovu mirovnig
sporazuma između Saveznika i poraženih Centralnih sila u Parizu 1920.
godine?
Treba biti realan pa priznati da ni Srbija na konferenciji u Parizu nije
najbolje prošla, jer je bila suočena sa namjerom velikih sila da
najprije namire svoja potraživanja, ali i sa nastojanjem SAD da Njemačku
spasi od bankrota ako se utvrdi previsok iznos ratnih reparacija.
Delegacija Srbije je na tu Konferenciju 1920. godine otišla sa zahtjevom
koji je iznosio čak 13 milijardi zlatnih franaka, odnosno današnjih 9,5
milijardi dolara!
Cetinjski manastir ... otimanje
crnogorskih svetinja od velikosrpskog okupatora
Umjesto tog iznosa, Srbija je (zajedno
sa onim što bi pripalo Crnoj Gori) dobila na ime odštete 670 miliona
zlatnih maraka, od čega je, tvrde, u početku svega par miliona maraka
stiglo u novcu, dok je ostatak odštete dobila u naturi: lokomotive,
vagone, hemikalije, poljoprivredne mašine, građevinski materijal i živu
stoku.
Pristiglim novcem obnovljen je Stari željeznički most na Savi, koji su
prvo 1914. srušili srpski vojnici, a potom 1918. Austrougari, početa je
i gradnja Mosta kralja Aleksandra 1931. godine, završena su neka
zdanja koja su prije rata počele srpske arhitekte, a tokom dvadesetih i
tridesetih godina završili ruski emigranti (zgrada Narodne skupštine,
zgrada Ministarstva šuma i voda u Nemanjinoj ulici, a danas Ministarstvo
spoljnih poslova, zgrada Ministarstva finansija na uglu Kneza Miloša i
Nemanjine ulice, zgrada Generalštaba i zgrada Ruskog doma). Danas bi ta
pomoć vrijedjela oko 2,3 milijarde američkih dolara.
Srbija je u prvim godinama poslije Drugog svjetskog rata na ime ratnih
reparacija iz Njemačke dobila 66 većih i 43 manje fabrike i opremu za
242 fabrike u vrijednosti od oko 36 miliona dolara, po kursu iz 1938.
godine. Danas bi to predstavljalo vrijednost od oko 600 miliona
američkih dolara. No, nakon Drugog svjetskog rata, gotovo da se izgubila
razlika između onoga što je Njemačka dugovala na ime ratne odštete u
Prvom i Drugom svjetskom ratu.
Nesporno je da joj Njemačka nikada nije isplatila ono što je bila dužna,
baš kao što Srbija nikada nije proslijedila Crnoj Gori ni paru više od
5% onoga što je moralo pripasti našoj državi kao pobjednici u oba rata.
Ipak, zanimljiv je podatak da je posljednja rata od 70 miliona eura na
ime reperacija za Prvi svjetski rat isplaćena Srbiji oktobra 2010.
godine (!), što govori da je periodično, pa čak i u novom milenijumu,
Crna Gora još nekoliko puta zakinuta za dio ratne odštete koji joj je
morao pripasti!
Ubi nas politička
korektnost
Ono što je nesporno, jeste da je na
Konferenciji u Parizu 1920. godine Crnoj Gori opredijeljeno 732 miliona
maraka u zlatu na ime ratnih reparacija u Prvom svjetskom ratu.
Beogradska Vlada je 1926. godine uplatila Crnoj Gori četiri miliona u
dinarskoj protivvrijednosti koja je iznosila 40 miliiona tadašnjih
dinara.
Preostalih 728 miliona zlatnih
maraka nikada nijesu stigli u Crnu Goru, a vjerovatno su završili u
džepovima kralja Aleksandra, Nikole Pašića i ostalih
srpskih voždova.
Srpski mediji pišu da je osim problema s naplatom ratne odštete, javnost
u Srbiji poslije Prvog svetskog rata naročito bila iritirana brojnim
aferama koje su se odnosile na manipulacije materijalnim sredstvima
dobijenim na ime kompenzacije novčanih potraživanja. Tako je, na primjer,
preduzeće ''Omnium Serb'' (na čijem se čelu nalazio Rade Pašić,
sin Nikole Pašića) ostvarilo monopolski položaj na uvoz robe (poput
ratnog naoružanja, šećera i žive stoke) koja se dopremala u Srbiju na
ime naknade za isplatu ratne štete. Čitav drugi kontingent goveda i
ovaca koji je dobijen iz Njemačke bio je ustupljen toj firmi, i to po
cijeni od 455 dinara za jednu ovcu i 1.510 dinara za jedno goveče.
Ukupan kontingent brojao je 17.500 goveda i 60.000 ovaca.
Ekonomsko-finansijski komitet pri Ministarstvu finansija donio je odluku
da ''Omnium Serb'' ne plati nikakvu carinu prilikom uvoza tog
kontingenta. Zarada ovih špekulanata na osnovu dobijenih privilegija
lako se mogla izračunati ako se zna da je cijena jedne ovce u Vojvodini
iznosila 900, a goveda 3.000 dinara.
Što se Crne Gore tiče, čak i ona suma koja je dobijena, potrošena je
uglavnom za izgradnju žandarmerijskih stanica, a stanovništvo je kao
nikada bilo suočeno za siromaštvom, glađu i teškim životom. Posebno onaj
dio stanovništva koji je bio naklonjen obnovi ugašene crnogorske države
i njenoj protjeranoj dinastiji.
Sredstva kojima je naplaćena krv 10 hiljada Crnogoraca poginulih na
Mojkovcu, Lovćenu i drugim bitkama, te ukupna šteta zbog ratnih
razaranja u Prvom svjetskom ratu, otišla su najprije na izgradnju Belog
Dvora u Beogradu, a potom i drugih statusnih simbola državnosti Srbije
koja je nakon 1918. godine svjesno i sa predumišljajem razorila Crnu
Goru sa namjerom da se ova nikada više ekonomski ne oporavi.
U svemu, nesporno je sljedeće:
Srbija nam nikada nije isplatila 95% sredstava koje je u svoje i u
ime Crne Gore naplatila na ime ratnih reparacija iz Prvog svjetskog rata
(koliko god da je u toj isplati i sama ostećena od strane velikih sila).
Takođe, nijedna kasnija vlast, u Crnoj Gori (ni ona komunistička, ni
DPS-ovska, ni ova današnja) iz razloga 'političke korektnosti' nije
pominjala, niti utvrdila iznos ratne odštete koju nam duguje Srbija. Ni
one iz Prvog svjetskog rata, ni od razaranja koje je počinila nakon ''bezuslovnog
ujedinjenja'' 1918. godine. Po mojoj računici, ako je Srbiji tada
dodijeljen 'skroman' iznos od 670 miliona zlatnih franaka (današnjih 2,3
milijarde američkih dolara), a Crnoj Gori proslijeđeno svega četiri
miliona, ispada da nam Srbija samo na osnovu ratne odštete iz Prvog
svjetskog rata nominalno duguje nešto više od milijardu američkih dolara!
Kada bi se izvela ta računica i egzaktno utvrdilo koliko nam Srbija
duguje po dva osnova, bukači i trubači koji bruje o tome da smo mi njima
nešto dužni jer su im nekoliko godina nakon 1979. godine uzimali desetak
eura od plate mjesečno za sanaciju Crne Gore od zemljotresa, sami bi
shvatili da jednostavno, jednom za sva vremena, moraju da umuknu!
Za aktuelno.me
Piše: Nebojsa Redžić