Program | O nama | MEAA u medijima l Prezimena u CGReagovanja, pisma...Traže se l   Kontakt


 


MORAČANI


 
 

 

 

Moračani su jedno od sedam brdskih plemena koji se dijele na Gornju i Donju Moraču graniče se na istoku sa Vasojevićima, Kučima i Bratonožićima; na zapadu sa Rovcima, a na sjeverozapadu sa Uskocima.

Najveća sela Gornje Morače su: Ljuta, Dragovića Polje, Bojići, Ljevišta, Starče, dok su najpoznatija bratstva: Pekovići, Dragovići, Dulovići, Tomići i Bojići.
Najpoznatija bratstva Donje Morače su: Braunovići, Radovići, Rakocevici, Vujisići, Medenice, Perovići, dok su najveća sela: Đurđevina, Bare, Prekobrđe, Crkvina, Bistrica.
 

Smatra se da je Moračanima pradomovina riječni tok Labe. Laba je inače jedna od najvećih srednjoevropskih rijeka. Izvire u Češkoj, duga je 1165 km. Sliv rijeke se najvećim dijelom prostire u Njemačkoj (65%), zatim Češkoj (33.7%), a veoma malim dijelom u Austriji (0.6%) i Poljskoj (0.2%). Uliva se u Sjeverno more kod Kukshavena.

Moračani se nazivaju još i Bogićevcima po svom rodonačelniku vojvodi Bogiću Moračaninu.
O tačnom vremenu njegovog dolaska u Moraču nema istorijskih svedočanstava ali predanje kaže da je iz Huma Hotskoga, u ovaj kraj stigao sa sedam sinova (neki kažu sa četiri) od kojih su svi osim dvojice izginuli u međuplemenskim sukobima i borbi protiv Turaka.

I sam Bogić je poginuo u međuplemenskom sukobu s Vasojevićima oko jedne teritorije pogodne za držanje stoke, koju su Vasojevići prethodno oteli od Klimenata. Bogić je u tom okršaju bio smrtno ranjen i sahranjen je na Zasjednici kod svojih sinova.
Dva Bogićeva sina, prema predanju, potomstvo su imali Rakoč i Dobrija i od njih se razvilo bratstvo Bogićevca koji čine dvije trećine današnjih Moračana (preostali dio čine starosedeoci).

Prema ovom predanju Bogić je došao u Moraču 1574, a umro 1587. godine.

Veliki broj istoričara vjeruje da je navedeno predanje izvedeno iz stvarnih događaja ali se procjene o vremenu dolaska praoca Moračanina veoma razlikuju i kreću se u rasponu od puna četiri vijeka (od 13. do 17.)!

Priča o Moračanima je, inače, veoma škakljiva, jer nema većeg sudaranja među istoričarima po pitanju porijekla nekog plemena nego kada je u pitanju ovo. I to naročito između onih istoričara koji u porijeklu Moračana traže i dokaze za etničko određivanje stanovnika Crne Gore koji su se sve do početka prošlog vijeka nazivali Brđanima (sedam plemena - Sedam brda).

U nekim od njih se, recimo, stanovništvo plemena Morače dovodi u direktnu vezu sa jednim od najvećih plemena iz Zakarpatske oblasti, koja se, po osporavanoj ali još zvaničnoj teoriji o porijeklu Slovena, tretira kao prapostojbina ovog naroda.

Ova teorija negira da je Morača ikada bila dio Stare Hercegovine i navodi da je ova oblast, pa i pleme po kojem je navodno dobila ime, oduvijek pripadalo Duklji, zatim Zeti i na kraju Crnoj Gori. Po njoj Moračani su gradili crkve po gornjoj i donjoj Morači i prije Nemanjića! Iako o tome nema pisanih tragova, tvrdi se da je riječ o sakralnim objektima (paganskim ili hrišćanskim), koji su građeni od neobrađenog kamena ili drveta. 

Bez obzira na to koliko ima istine u ovoj i sličnim teorijama, činjenica je da su Moračani danas naročito ponosni što se baš na njihovoj teritoriji nalazi jedan od najmonumentalnijih srednjovjekovnih spomenika u Crnoj Gori - manastir Morača, koji je sagrađen 1252. godine.
Sa teorijom da su današnji Moračani zapravo direktni potomci istoimenog slovenskog plemena, nikako se ne slažu oni istoričari koji negiraju etničku posebnost ovog i srodnih plemena Crne Gore, kao i pripadnici teze o Podunavskoj prapostojbini Slovena.
U svakom slučaju, do danas nije naučno razjašnjeno ko su tačno bila plemena koja se pominju kao stanovnici Morače u prednemanjićkoj epohi pa i sve do perioda kada su ovim krajem vladali Turci (Macure, Kriči, Klimenti, Balorde, Cimirioti, Vlasi i drugi).

Takođe u 12. i 13. vijeku u nekim latinskim spisima Morača se pominje kao Moratia.
Smatra se da je Bogić Moračanin u Moraču došao u 15. vijeku, a tamo je zatekao neka bratstva koja su se počela kasnije izjašnjavati kao moračka. Nešto kasnije u 15. i 16. vijeku Moračani su morali da se brane od naleta Turakakoji su zauzeli veći dio kolašinskog sreza. Iako su u turskom defteru (zemljišna knjiga) iz 1477. godine upisani kao dva zasebna plemena, sa po 52 (Gornja) i 69 (Donja) kuća, do formiranja jedinstvenog plemena došlo je usled težnje u istoj geografskoj oblasti, kao i potrebe za zajedništvom. Tako je Manastir Morača postao mjesto okupljanja Moračana, ali i okolnih plemena, naročito kao mjesto odakle se kretalo u borbu protiv Osmanlija. Najpoznatiji sastanci narodnih glavara u Moračkom manastiru su iz 1608. (povodom dizanja na ustanak balkanskih hrišćana) i iz 1648. godine (povodom izbora Pećkog patrijarha).


Koja god da je istorijska škola u pravu po ovom pitanju, i kakvo god da je etničko porijeklo Moračana iz Crne Gore (i njima srodnih plemena), činjenica je da su legendarni glumac Pavle Vuisić i njegov mlađi kolega Andrija Milošević plemenici. 


Ovaj predio je činio dio srednjevjekovne države Duklje-Zete. O njegovom značaju u vremenu dominata Nemanjića na ovim prostorima, govori i izgradnja Moračkog manastira, 1252. godine. Pod osmanskom vlašću, pali su nakon osvajanja 1455. godine. U sastav Crne Gore, Morača je ušla 1820. godine.
Iako su u turskom defteru (zemljišna knjiga) iz 1477. godine upisani kao dva zasebna plemena, sa po 52 (Gornja) i 69 (Donja) kuća, do formiranja jedinstvenog plemena, došlo je usljed gravitiranja u istoj geografskoj oblasti, kao i potrebe za zajedništvom. Tako je manastir Morača postao mjesto okupljanja Moračana, ali i okolnih plemena, naročito kao mjesto odakle se kretalo u borbu protiv Osmanlija. Najpoznatiji sastanici narodnih glavara u Moračkom manastiru su iz1608. (povodom dizanje na ustanka balkanskih hrišćana) i iz 1648. godine (povodom izbora Pećkog patrijarha).
Moračani su učestvovali krajem 16. vijeka u ustanku vojvode Grdana, 1647. u ustanku moračkog vojvode Bogića, borbama Petra I Petrovića Njegoša, vođenim od 1789. do 1796. godine. U vrijeme Petra II Petrovića Njegoša, Moračka sela, njih 18, imala su 383 kuće, sa 1150 pušaka.
Pod Turcima Moračani su se često selili i u druge krajeve, pa ih danas ima i u Mojkovcu, Beranama, Bijelom Polju, Andrijevici, ali i u Srbiji (Zlatibor, Prijepolje, Priboj, Užice). Takođe, bili su uključeni i u neke plemenske sukobe, koji su nastajali u Brdima zbog nedostatka hrane, a potom je dolazilo i do krvnih osveta.
1878. godine, nakon Berlinskog kongresa, Moračani će ući u sastav države Crne Gore, koja je tada izbacila naziv Brda iz imena države.
Kolašin je oslobođen 4. oktobra 1878. godine u 11h i 30min.

 

 

 


 

 

 
 

Odštampaj stranicu